Bursztyn (jantar) – kamień organiczny jest zastygłą żywicą drzew iglastych, porastających tereny dzisiejszej Europy północnej i środkowej.
Gatunku tych drzew do tej pory nie udało się rozpoznać. Złoża bursztynu, mające znaczenie pod względem przemysłowym znajdują się na terenie Rosji, Polski, Ukrainy i Niemiec.
Bursztyn bałtycki, bursztyn ukraiński i bursztyn saksoński oznaczają ten sam rodzaj bursztynu – sukcynit. Wiek brył bursztynowych zalegających na terenie polski szacuje się na ok. 40-60 miliomów lat.
Przed milionami lat gęste lasy bursztynodajne oddawały do podłoża duże ilości żywicy, która po wielu przemianach fizycznych i chemicznych stawała się bursztynem. Następnie z prądem strumieni i rzek bryłki płynęły do głównych ujść, gdzie się osadzały. Wiele takich osadów znajduje się na terenach dzisiejszej Polski północnej.
W bryłach bursztynu odnajdziemy wiele śladów z tamtej epoki, są to: inkluzje roślinne i zwierzęce. Część z form to nacieki zewnętrzne, w których znajdziemy największe ilości różnego rodzaju inkluzji. Bursztyn jest źródłem informacji o florze i faunie tamtych czasów. Badacze odnajdują w bryłach części roślin, jak nasiona, igły, liście, gałązki, kwiaty czy owoce, dzięki którym oznaczono już 215 gatunków roślin.
Ponad 90% inkluzji zwierzęcych to owady, pozostała część to przede wszystkim wije i pajęczaki. Naturalne formy bursztynu kształtem odzwierciedlają uszkodzenia, jakie powstały w pniach, gałęziach czy korzeniach drzew.
Bursztyn stał się jednym z koronnych świadków historii naszego globu, a wszystko za sprawą tysięcy reliktów świata zwierząt i roślin, które spływająca żywica uwięziła w sobie, aby pokazać je nam współczesnym. Dla badaczy owadów jest to prawdziwa uczta. Samych mrówek, zasklepionych w jantarze, znaleziono około 11 tysięcy! A ponadto owady dwuskrzydłe – muchówki, pszczoły, moskity, komary.
W bursztynie spotyka się także pająki, roztocze i wiele innych bezkręgowców. Bursztyn przekazuje nam również informacje o niektórych czynnościach ówczesnych owadów. Oto mrówka dźwigająca larwę. Śmierć zaskoczyła ją tak nagle, że nie zdążyła porzucić swego ciężaru. Samica szarańczaka nie przerwała składania jaj, kopulująca para komarów nie zdążyła się rozdzielić. Żywica zalała jakiegoś motylka, wylęgającego się właśnie z poczwarki i drapieżnego pluskwiaka, wysysającego zdobycz. Przykłady tego rodzaju są liczne. Mówią nie tylko o tym, co żyło w jantarowym lesie, ale i jak żyło. (Anna Pęczalska, Złoto Północy, Katowice 1981, s. 49.)
Bursztyn bałtycki wyróżnia zróżnicowanie stopnia przezroczystości i barwy: od jasnożółtej aż do białej, niebieskawej, zielonej, beżowej i brązowej. Bursztyn uformowany wewnątrz pni jest na ogół nieprzezroczysty. Stopień przezroczystości i kolor bursztynu zależą od liczby i ułożenia pęcherzyków gazu w masie bursztynu. Największa znana bryła bursztynu bałtyckiego waży 9750 gramów. Jest to forma powstała w pniu drzewa bursztynodajnego, która uległa obtoczeniu podczas przechodzenia lodowców. Można ją zobaczyć w Muzeum Przyrodniczym Uniwersytetu im. Humboldta w Berlinie.